Muzeum Łużyckie w ramach swojej działalności prowadzi różnorakie prace archeologiczne w terenie. Ze środków własnych, ale także na zlecenie inwestorów (firm, instytucji, osób prywatnych) zrealizowano jak dotąd kilkadziesiąt zadań związanych z ochroną i dokumentowaniem stanowisk archeologicznych zagrożonych wszelkiego rodzaju inwestycjami, lub innymi destrukcyjnymi dla obiektów zabytkowych czynnikami, takimi jak wybiórka piasku, erozja, działalność rolnicza. Najczęściej badania ratownicze lub nadzory wiążą się z inwestycjami przy których konieczne są prace ziemne. W takich wypadkach coraz częściej wymagana jest obecność archeologa monitorującego na bieżąco, czy w trakcie robót nie są niszczone nawarstwienia cenne z punktu widzenia konserwatorskiego. Jednocześnie muzeum jest placówką umożliwiającą zapewnienie odpowiedniej opieki i przechowania dla odkrywanych wówczas znalezisk oraz właściwego opracowania wyników badań.

Wśród tego typu prac wykonywanych jak dotąd z ramienia Muzeum Łużyckiego jako najciekawsze wskazać można ratownicze badania na cmentarzysku ciałopalnym z wczesnej epoki żelaza zagrożonym wybiórką piasku (Zgorzelec, stan. 44), a także wyprzedzające badania wykopaliskowe prowadzone w związku z remontem muru oporowego przy ul. Wrocławskiej w Zgorzelcu (późnośredniowieczna pracownia garncarska na terenie dawnego Przedmieścia Nyskiego). Zrealizowano też liczne nadzory archeologiczne prowadzone w związku z budową bądź modernizacją sieci kanalizacji sanitarnej, wodociągów, gazociągów, dróg, budową domów jednorodzinnych, itp. Dzięki tej gałęzi działalności muzeum udało się zadokumentować liczne obiekty pochodzące z wczesnej epoki żelaza, średniowiecza, czy okresu nowożytnego, a do zbiorów pozyskano liczne zabytki ruchome.